Kaart (cartografie) - Scheemda

Scheemda (Gronings: Scheemde of Scheemte) is een plaats en voormalige gemeente in de gemeente Oldambt, provincie Groningen. De plaats ligt in de gelijknamige streek het Oldambt (Wold-Oldambt) in Oost-Groningen. In 1964 is het dorp samengevoegd met het voormalige kerkdorp Eexta. Dit nadat het Oude Winschoterdiep, dat beide dorpen gescheiden hield, in 1954 werd vervangen door een robuuster kanaaltracé enkele honderden meters verder zuidelijk.

Scheemda ligt sinds 1868 aan de spoorlijn Groningen - Bad Nieuweschans (- Weener/Leer) met het station Scheemda. Het dorp wordt sinds 1954 doorsneden door het (nieuwe) Winschoterdiep en de Oude Rijksweg (richting Duitsland), die in 1992 plaats maakte de autosnelweg A7 ten noorden van het dorp. De Geereweg (N362) verbindt het dorp met Delfzijl en Appingedam.

In telde de plaats volgens gegevens van het CBS inwoners, inclusief de wijken Eexta en Eextahaven (Eexta-Zuid), en de buurtschappen Scheemdermeer en Scheemderzwaag (Zwaagweg). Recente boerderijnamen zijn Hof van Heden, Krek Wak Wou, Mumeli en Reigersheerdt.

In de dorpskern werden vroeger de buurtschappen Molenhorn, Oostereinde (bij Oosterd), Diepswal en het rond gebied kerk en toren onderscheiden; Eexta bestond uit Buiten-Eexta (rond de kerk) en Boven-Eexta. Ieder van deze buurten had een eigen buurtgilde. Het buitengebied van Eexta stond in de 19e eeuw bekend als Eexterhamrik, Vogelzang, Eexterzwaag en Oudedijk.

Op het grondgebied van Scheemda bevonden zich de waterschappen Westerschemolenpolder (1798, deels), Walstermolenkolonie (1802, deels), Burema's Polder (1840), Oostersche Molenpolder (1842), Kloostermolenpolder (1875), Scheemderzwaag (1878), Geereweg (1890), Concordia (1906), Eureka (1916), Mellema- of Tichelwerkspolder (1917). Op het grondgebied van Eexta lagen de waterschappen Eexter Molenkolonie (1793), De Kolken (1876), De Eeker (1887), Eexterbouwten (1893) en Herleving (1900). Al deze afzonderlijke polders behoorden tot het Termunterzijlvest, later het Waterschap Oldambt.

Belangrijke watergangen zijn nog altijd Winschoterdiep, Oude Winschoterdiep, Eexta-Haven, Termunterzijldiep, Opdiep en Meedenerdiep, vroeger ook Oude Ae, Mensediep of Rechte Watering, Eexterdiep (of Eexteruitwatering), Koediep, Oude Geut en Molensloot. Nieuwe of hergraven watergangen zijn verder Hamrikkerwatering, Scheemderzwaagsterwatering, Muntewatering en Zijdwende. Het gebied wordt bemalen door de gemalen Roode Til, De Munte, Herleving,en Tichelwaark.